(ขอให้)โลกนี้หมุนรอบแมว

Reading Time: 3 minutes

หากเราช่วยแมวจรเพียงหนึ่งตัว โลกก็ไม่ได้เปลี่ยนไป
แต่สำหรับแมวตัวนั้น โลกของมันได้เปลี่ยนไปตลอดกาล

ไม่แน่ใจนักว่าผู้เขียนได้ยินประโยคนี้จากที่ใด คลับคล้ายคลับคลาว่าคงเป็นช่วงที่คนทั้งโลกรณรงค์เรื่อง Adopt Don’t shop. หรือ ‘รับเลี้ยงไม่รับซื้อ’ มันเป็นแคมเปญรณรงค์เรื่องการอุปการะหมาแมวไร้บ้านแทนการซื้อจากฟาร์มเพาะเลี้ยง ภายหลังจากที่หลายพื้นที่ประสบปัญหาประชากรหมาแมวล้นเกิน

สำหรับคนรักแมวอย่างผู้เขียน การได้เห็นเจ้าเหมียวเตร็ดเตร่อยู่ตามตรอกซอกซอยในช่วงเวลาที่เดินทางไปทำงาน อาจเป็นเพียงความสุขเพียงไม่กี่อย่างที่อาจหาได้ในชีวิตคนกรุงที่แสนเร่งรีบ แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าเจ้าเหมียวเหล่านั้นก็เป็นภาพแทนปัญหาการควบคุมประชากรหมาแมวของไทย

หรือหากจะให้เห็นภาพชัดกว่านั้น ประชากรแมวในบ้านของผู้เขียนทั้งหมด ก็ต่างเคยเป็นแมวไร้บ้านเช่นกัน

ไม่นานมานี้ ผู้เขียนได้มีโอกาสรับชมภาพยนตร์เรื่อง Flow ภาพยนตร์แอนิเมชันของ Gints Zilbalodis ผู้กำกับชาวลัตเวีย เรื่องราวใน Flow ถูกเล่าผ่าน ‘เจ้าแมวดำ’ ตัวหนึ่งที่อยู่มาวันหนึ่งก็ต้องวิ่งหนีน้ำท่วมโลกอย่างไม่ทันตั้งตัว ทว่าแม้จะวิ่งได้เร็วเพียงใดก็ไม่อาจเร็วกว่าสายน้ำที่กลืนกินทุกสิ่งอย่างที่ขวางหน้า ก่อนที่เจ้าแมวดำจะอับจนหนทาง มันก็ได้ไปเจอกับมิตรสหายสัตว์อื่นอย่างหมาโกลเดินริทริฟเวอร์ คาปิบารา นกเลขานุการินี ลีเมอร์ และปลาวาฬ ที่ช่วยพากันรอดตายจากสายน้ำประกาศิตจากพระเจ้า

ไม่มีเสียงพูดของมนุษย์ มีแต่เสียงสนทนาต่างสำเนียงของสัตว์แต่ละประเภท และเศษซากอารยธรรมของมนุษย์ เช่น เรือโดยสาร อาคารหิน และรูปปั้นแมว ก่อตัวกลายเป็นคำถามติดอยู่ในใจของผู้เขียนว่า เรากำลังสร้างโลกแบบใดให้เจ้าเหมียวอยู่กันนะ?

ห้วงเวลานั้นผู้เขียนนึกหนังสือเล่มหนึ่งที่เคยอ่านเมื่อนานมาแล้ว ‘โลกหมุนรอบแมว Love Around the Cat การเดินทางของแมวจรจัดตัวหนึ่ง ที่พลัดหลงเข้ามานั่งกลางหัวใจ’ ของผู้เขียน ปราย พันแสง ที่ว่าด้วยเรื่องของ ‘หลง’ แมว (เกือบ) ขาวล้วนที่หลงเข้ามาในบ้านเช่าและหัวใจของปราย ณ เมืองปาย

เมืองปายในเรื่องเล่าของปรายคงต่างจากปัจจุบันไปมากโข เธอเจอเจ้าหลงในกลางฤดูหนาวของปี 2554 หลังจากที่เธอเห็นว่ามีแมวไร้บ้านหลายตัววนเวียนอยู่ในระแวกบ้าน จึงเทอาหารทิ้งไว้หลังบ้านที่เปิดโล่ง คาดหวังว่าถ้วยเก่าบรรจุอาหารนี้คงพอจะบรรเทาความหิวให้เจ้าแมวได้บ้าง

เจ้าหลง คือหนึ่งในแมวที่แวะเวียนมาหลังบ้านเธอประจำ จะกล่าวว่าเธอเก็บเจ้าแมวเกือบขาวมาเลี้ยงก็คงไม่ถูกนัก เป็นเจ้าหลงมากกว่าที่เลือกมากินอาหารและไม่ยอมเดินจากไปเหมือนแมวตัวอื่น มันเลือกที่จะเดินนวยนาดเข้ามาในร้านของปราย จับจอง … หรือใช้คำว่ายึดน่าจะเหมาะกว่า มันยึดที่นั่งตรงโซฟาที่เคยเป็นที่งีบนอนของปรายเป็นที่นอนประจำของมัน ก่อนจะค่อย ๆ แสดงความเป็นเจ้าของในสิ่งอื่น ๆ เช่น พื้นบันได คีย์บอร์ด รวมถึงบนตักของปราย ที่เจ้าหลงคงเชื่อว่าเป็นเบาะนอนที่อุ่นที่สุดในชีวิตมัน

“ข้าพเจ้าก็ไม่ได้เป็นคนดีอะไรขนาดนั้น ก็แค่แมวจรจัดตัวหนึ่งที่บังเอิญพลัดหลงเข้ามาในชีวิต แล้วเราให้ข้าวให้น้ำกินไปตามสภาพเท่านั้น” ปรายเขียนไว้ในบทแรกของหนังสือ

‘โซ่ตรวนของชีวิต’ พันธะบางอย่างที่ก่อตัวขึ้นอย่างไม่รู้ตัวของปราย
ที่ผู้เขียนเชื่อว่า เหล่าทาสแมวหลายคนก็คงถูกพันธนาการด้วยโซ่ตรวนนี้เช่นกัน 

ผู้เขียนเคยมีบทสนทนาตลก ๆ กับคนข้างเคียงถึงสรรพนามที่เราใช้เรียกเจ้าเหมียวหรือสัตว์เลี้ยงอื่น ๆ ในวันที่ผู้เขียนอุปการะแมวตัวแรกมาไว้ในบ้าน ผู้เขียนพูดกับมันด้วยประโยคเฉิ่ม ๆ ว่า ‘ปะป๊าจะเลี้ยงหนูให้เหมือนเจ้าหญิงเลยนะลูก’ คล้ายประกาศคำสาบานกับแมวลายสลิดตัวน้อย ๆ ว่าผู้เขียนจะสร้างชีวิตที่ดีที่สุดให้เขา นี่คงเป็นโซ่ตรวนที่ผู้เขียน ‘ตั้งใจผูกไว้’ ทันทีที่ได้มองดวงตาเล็ก ๆ นั้น

ปรายก็เหมือนกัน แต่โซ่ตรวนของเธอนั้นค่อย ๆ พันธนาการเธอกับหลงผ่านกิจวัตรที่เลี่ยงไม่ได้ของคนรักแมว ด้วยความที่หลงเคยเป็นแมวจร แม้จะกินนอนอยู่ในบ้าน แต่หลงก็ยังติด ‘นิสัยจร’ ที่ชอบเตร็ดเตร่ไปนอกบ้านในบางช่วงเวลา ความรักพอกพูนขึ้นทุกวัน เช่นเดียวกับอากาศหนาว ๆ ของเมืองปาย ปรายจึงเลือกให้หลงนอนอยู่ในกรงในเวลากลางคืน และปล่อยให้เขาได้ชีวิตเดิม ๆ ในเวลากลางวัน

ผู้เขียนฝันแบบนั้นไว้เหมือนกัน ว่าอยากจะมีบ้านสักหลังที่มีพื้นที่มากพอให้แมวได้ใช้ชีวิตแบบแมว เช่น เดินเหยียบพื้นหญ้าแทนพื้นไม้จำลอง ได้วิ่งไล่นกแทนที่ทำได้เพียงส่งเสียงเบา ๆ ในลำคอผ่านหน้าต่าง ฯลฯ แต่โลกความจริงน่ากลัวเกินกว่าที่ผู้เขียนจะปล่อยให้เจ้าแมวไปเผชิญสิ่งต่าง ๆ ด้วยตนเอง ก่อนที่พวกเขาจะได้วิ่งหางชูอย่างมีความสุข ก็อาจถูกความโหดร้ายของสังคมพุ่งชนเหมือนที่เราโดนอยู่ทุกวัน

ขณะเดียวกัน การมีบ้านสักหลังให้แมวก็ไม่ใช่เรื่องง่ายอย่างที่คิด สายธารแห่งการพัฒนาไหลผ่านเมืองหลวงอย่างกรุงเทพฯ อยู่ตลอดเวลา ความเจริญเติบโตทางเทคโนโลยี การพัฒนาและขยายตัวของเมือง ทำให้เมืองชั้นในแทบไม่มีที่อยู่สำหรับคนหาเช้ากินค่ำ จนทำได้เพียงให้สัญญาปากเปล่ากับเจ้าแมวว่ารอปะป๊าเก็บตังค์ก่อนนะ

หรือหากจะมองภาพใหญ่กว่านั้น ใครจะไปคิดว่าแมวก็เป็นผู้ได้รับผลกระทบจากการรวมอำนาจไว้ที่ศูนย์กลางเหมือนกัน ไม่นานมานี้ ประชาชนชาวหาดใหญ่เพิ่งเผชิญกับน้ำท่วมครั้งยิ่งใหญ่ที่สุดครั้งหนึ่ง สายน้ำได้เปิดเปลือยปัญหาเชิงโครงสร้างของไทยมากมาย ไม่ว่าจะเป็นระบบเตือนภัยและแผนเผชิญเหตุที่ไม่มีประสิทธิภาพ และท้องถิ่นที่รู้จักพื้นที่ดีที่สุดแต่กลับไม่ได้มีบทบาทและอำนาจในการจัดการ

ผลลัพธ์ของมันคือความสูญเสียแสนเลวร้ายที่เกิดขึ้นกับประชาชนชาวหาดใหญ่
รวมถึงเหล่าแมวและสัตว์เลี้ยงอื่น ๆ ที่ต้องสูญหายและกลับดาวจากการบริหารที่ผิดพลาด

ซึ่งนี่คงไม่ใช่โลกที่เราอยากทิ้งไว้ให้แมว หรือใครก็ตาม

ไม่ว่าโซ่ตรวนที่พันธนาการประชาชน แมว และรัฐไว้ร่วมกันจะมีหน้าตาแบบใด
แต่ฉากหลังของมันควรจะเป็น ‘เมืองที่เป็นธรรม’ สำหรับทุกคนและทุกแมวด้วยเช่นกัน

ปรายเล่าว่า จริง ๆ แล้วหลงเป็นแมวป่วย หลงเคยไปตรวจร่างกายและพบว่ามีภาวะเลือดจางจากหมัด ซึ่งเป็นโรคที่พบบ่อยในแมวจร ปรายพยายามรักษากับคลินิกเล็ก ๆ ในเมืองปาย เมื่ออาการยังไม่ดีขึ้น จึงย้ายไปรักษายังโรงพยาบาลสัตว์ในตัวเมืองเชียงใหม่ที่มีเครื่องมือครบครันกว่าจนอาการค่อย ๆ ดีขึ้น

เวลาล่วงเลยไป ปรายมีภารกิจให้ต้องเปิดบูธขายหนังสือที่งานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ที่ศูนย์ฯ สิริกิติ์ ทำให้เธอ คนรัก และหลงต้องย้ายมาอยู่กรุงเทพฯ ชั่วคราว ทว่าอยู่กรุงเทพฯ ไม่ทันครบเดือน หลงก็มีอาการเซื่องซึม ไม่ค่อยทานอาหาร พอกินก็ส่งเสียงร้องคล้ายเจ็บปาก ก่อนจะได้คำวินิจฉัยจากคุณหมอที่โรงพยาบาลสัตว์ขนาดใหญ่ในกรุงเทพฯ ว่าหลงเป็นโรคพยาธิในเม็ดเลือดขาว ซึ่งเป็นโรคอันตรายที่พรากชีวิตหมาแมวไปแล้วหลายชีวิต

ผู้เขียนอ่านแล้วก็ได้แต่กำหนังสือแน่นพลางสงสัยว่าหลงจะอาการหนักหนาเพียงใด
แต่ยังโชคดีที่อาการของโรคยังไม่สาหัส และปรายก็ดูแลรักษาเจ้าหลงอย่างเต็มที่จนหลงกลับมามีแรงและร่าเริงได้อีกครั้ง

อาการป่วยของเจ้าหลง ทำให้ผู้เขียนนึกถึงแมวสองคนของผู้เขียนที่ต้องเดินทางไปโรงพยาบาลสัตว์เป็นประจำ คนหนึ่งเป็นโรคตับทำให้ต้องติดตามสุขภาพของตับทุกเดือน อีกคนหนึ่งขาหักตั้งแต่แรกเจอ สัตวแพทย์ประเมินว่าคงตกจากที่สูงจนทำให้เส้นประสาทที่ขาขวาเสียหาย ซึ่งทำให้ต้องกายภาพบำบัดทุกเดือน

แค่ค่ารักษาประจำเดือนของเจ้าสองคนนี้ก็ทำให้กระเป๋าสตางค์ของผู้เขียนฟีบลงจนแทบไม่เหลือเงินกินข้าว แต่เรื่องราวของเจ้าสองคนนี้คงเลวร้ายยิ่งกว่า หากพวกเขาดันไปมีชีวิตอยู่ในดินแดนไกลปืนเที่ยง ที่เข้าไม่ถึงการรักษาต่าง ๆ เหล่านี้แบบที่แมวอื่นในกรุงเทพฯ ได้รับ

การเมืองนี่เป็นเรื่องของทุกคนจริง ๆ แม้กระทั่งแมว

หนังสือ ‘โลกหมุนรอบแมว Love Around the Cat การเดินทางของแมวจรจัดตัวหนึ่ง ที่พลัดหลงเข้ามานั่งกลางหัวใจ’ ไม่ได้ว่าถึงแนวทางแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่ผู้เขียนพรรณนาไว้ข้างต้น เพียงแต่เล่าเรื่องราวของคนธรรมดาสามัญที่จำต้องเลี้ยงแมวอย่างไม่ตั้งใจ และเมื่อได้ ‘หลงรัก’ เจ้าแมว ความตั้งใจก็เกิดขึ้นโดยปริยาย ซึ่งความตั้งใจนี้นำพาเราไปพบอะไรบางอย่างที่เราอาจไม่เคยคิดถึงมัน เช่น ปัญหาแมวล้นเมือง แมวถูกทิ้งจากค่าครองชีพที่สูงขึ้นทุกวัน แมวที่ไม่สมประกอบจากการพัฒนาสายพันธุ์แมว (Breeding) ที่ไม่มีการควบคุม และอื่น ๆ อีกมาก

อย่างเรื่องแมวล้นเมืองนี่ค่อนข้างสร้างปัญหาหนัก จนในปีนี้กรุงเทพมหานครต้องตรากฎหมายสัตว์เลี้ยงใหม่ เพื่อจำกัดปริมาณสัตว์เลี้ยงในแต่ละเคหะสถาน พร้อมทั้งกำหนดให้สัตว์เลี้ยงทุกตัวต้องฝังไมโครชิป ซึ่งสะท้อนปัญหาแทรกซ้อนที่เกิดขึ้นระหว่างที่เจ้าแมวตัวจิ๋วกำเนิดขึ้นบนโลก 

ปรายเองก็ได้อุปการะเจ้าแต้ม เจ้าเพชร และก๋าว ลูกน้อยของเจ้าเพชรเพิ่มในภายหลัง หรือกระทั่งผู้เขียนและบ้านอื่น ๆ ที่ไม่อาจทนเห็นลูกแมวอายุไม่เกิน 2 เดือนเดินไปมาอย่างไม่รู้จุดหมายตามตรอกหรือริมถนนที่พลุกพล่านไปด้วยสัตว์เจ้าถิ่นหรือรถเครื่องผู้ครองถนน จนหลายครั้งต้องอุ้มเข้าบ้านเพื่อประคองชีวิตไปก่อน แต่หากไม่ระวังให้ดี พวกเขาก็จะกลายเป็นสมาชิกใหม่ของบ้านโดยไม่รู้ตัว หรือที่เราเรียกกันว่า ‘อาการแมวงอก’ นั่นเอง

หรือกระทั่งทำให้เราได้ค้นพบ ‘ซอกมุม’ เล็ก ๆ ของชีวิตที่น่าอภิรมย์แปลก ๆ เช่น การที่เรามีความสุขทุกครั้งหากแมวของเราอุจจาระเป็นก้อน มีความนิ่มพอประมาณ และมีสีน้ำตาลสวย เพราะนั่นเป็นสัญญาณที่ใกล้ตัวที่สุดที่เราสามารถรับรู้ได้ว่า ‘แมวเรากำลังสุขภาพดี’ 

‘หากเราช่วยแมวจรเพียงหนึ่งตัว โลกก็ไม่ได้เปลี่ยนไป แต่สำหรับแมวตัวนั้น โลกของมันได้เปลี่ยนไปตลอดกาล’ สำหรับปรายประโยคดังกล่าวดูจะเป็นการหลงตนเองและให้ราคากับมนุษย์มากเกินไป เพราะเธอเชื่อว่าแม้หลงไม่ได้เจอเธอ หลงก็เป็นแมวที่แข็งแกร่งและผ่านโลกผ่านชีวิตมามากมาย ถึงแม้ไม่ได้เจอเธอ เธอก็เชื่อว่ามันคงเอาชีวิตรอดได้แน่นอน

“แมวอาจจะค้นพบเรา แต่การค้นพบของแมว ก็ทำให้เราได้ค้นพบซอกมุมบางอย่างในชีวิต ในหัวจิตหัวใจเราเองเช่นกัน และที่สำคัญ การมีแมวในชีวิตสักตัว ได้ทำให้เราค้นพบความรื่นรมย์บางอย่าง มีความสุขเล็ก ๆ ในใจ ซึ่งไม่เหมือนความสุขชนิดใดที่เราผ่านพบ” ปรายบอก

ขอบคุณภาพประกอบเรื่อง : Asma

Playread : โลกหมุนรอบแมว Love Around the cat 
ผู้เขียน : ปราย พันแสง
สำนักพิมพ์ : ฟรีฟอร์มสำนักพิมพ์

PlayRead : คอลัมน์รีวิวหนังสือประจำ Decode.plus เมื่อกองบรรณาธิการขอ add หนังสือ (ที่อยากอ่าน) ไว้ในเพลย์ลิสต์ พบกับหนังสือหลากหลายสไตล์ หลากหลายวิธีการเล่าเรื่องที่เชื่อมร้อยกับชีวิตและสังคม แวะมาหาอ่านกันได้ทุกเย็นวันพฤหัสบดี